هفته جهانی آگاهی از مقاومت میکروبی (۲۷ آبان تا ۳ آذر ۱۴۰۴)

در پی افزایش روز افزون مقاومت میکروبی در سطح بین المللی ، برنامه جهانی مهار مقاومت میکروبی توسط سازمان جهانی بهداشت، سازمان جهانی سلامت حیوانات، سازمان جهانی غذا و کشاورزی در سال 2015 برای اولین بار تدوین و به کشورهای جهان ابلاغ گردید. افزایش آگاهی نسبت به AMR، شناخت بهتر وضعیت از طریق نظام های جمع آوری اطلاعات و تحقیقات، کاهش بروز عفونت ها از طریق افزایش دسترسی به زیرساخت های بهداشتی شامل آب سالم و دفع بهداشتی فاضلاب ، گسترش برنامه های ایمن سازی و پیشگیری از انتقال عفونت در مراکز ارائه دهنده خدمات سلامت، اصلاح الگوی تجویز و مصرف داروهای ضدمیکروبی و سرمایه گذاری پایدار در این زمینه، پنج هدف اصلی تعریف شده در این برنامه می باشند. 

دکتر رحیمی در ادامه بیان نمود ،مقاومت میکروبی زمانی رخ می‌دهد که میکروب‌ها در برابر داروهای ضد میکروبی(آنتی‌بیوتیک‌ها، ضدویروس‌ها و ضدقارچ‌ها) پاسخ درمانی کافی نشان نمی‌دهند. پیامد این پدیده افزایش طول دوره بیماری، بستری‌های طولانی‌تر، نیاز به داروهای پرهزینه‌تر و پیچیده‌تر، افزایش خطر سپسیس، و نهایتاً افزایش مرگ‌ومیر است. بر اساس داده‌های معتبر منتشرشده، در سال ۲۰۱۹ بیش از ۱.۲۷ میلیون مرگ در جهان مستقیماً ناشی از عفونت‌های مقاوم بوده و ۴.۹۵ میلیون مرگ به‌طور غیرمستقیم با این پدیده مرتبط بوده است. این آمارها در برخی مناطق حتی از مرگ‌ومیر سال نخست پاندمی کرونا نیز فراتر رفته‌اند. تفاوت مهم اینجاست که کووید–۱۹ با واکسن، درمان‌های ضدویروسی و اقدامات فوری قابل کنترل شد؛ اما در مقاومت میکروبی واکسنی وجود ندارد، درمان محدود است و پیامدهای آن دائمی است.

ایشان در ادامه بیان داشت متعاقب هشدار رسمی سازمان جهانی بهداشت مبنی بر افزایش نگران‌کننده مقاومت میکروبی در جهان، هر ساله از ۱۸ لغایت ۲۴ نوامبر مصادف با ۲۷ آبان لغایت ۳ آذر به عنوان هفته جهانی آگاهی از مقاومت میکروبی نامگذاری گردیده و از کشورهای مختلف درخواست می گردد تا با انجام فعالیت های مختلف نسبت به آگاه سازی این خطر نقش موثری را ایفا نمایند. شعار امسال، "اقدام فوری، حفاظت از امروز، تضمین آینده"، ضرورت مداخله فوری و رویکرد هماهنگ ملی و جهانی را برجسته می‌کند.

این مقام مسئول اظهار داشت، از عموم مردم درخواست می گردد در مصرف آنتی بیوتیک ها حتما نکات زیر را در نظر داشته باشند: 

مشورت با پزشک و داروساز : انتخاب آنتی‌بیوتیک مناسب تنها بر عهده پزشک است. از خودسرانه مصرف کردن دارو یا درخواست تجویز خاص پرهیز کنید، زیرا مصرف نامناسب می‌تواند درمان را به تأخیر انداخته و باعث گسترش میکروب‌های مقاوم شود. 

رعایت دقیق دوز و برنامه مصرف: داروها را مطابق دستور پزشک یا داروساز و در زمان‌بندی تعیین‌شده مصرف کنید. تغییر فاصله بین دوزها یا مقدار داروی مصرفی می‌تواند اثربخشی درمان را کاهش دهد.

تکمیل کامل دوره درمان: حتی در صورت بهبود علائم، دوره درمان باید کامل شود. قطع زودهنگام دارو می‌تواند منجر به بازماندن میکروب‌های مقاوم و ایجاد عفونت مجدد شود.

عدم استفاده مجدد داروهای باقیمانده: داروهای باقیمانده را ذخیره نکنید. هر تجویز آنتی‌بیوتیک برای شرایط خاص شما در زمان مشخص مؤثر است و استفاده مجدد بدون نظر پزشک ممکن است بی‌اثر یا مضر باشد.

عدم توصیه دارو به دیگران: آنتی‌بیوتیک‌های خود را حتی در صورت شباهت علائم به دیگران پیشنهاد ندهید. مصرف اشتباه دارو می‌تواند فرآیند درمان را مختل کرده و خطر مقاومت میکروبی را افزایش دهد.

رعایت مسیر مصرف دارو عدم اصرار برای دریافت آنتی‌بیوتیک تزریقی: انتخاب مسیر تجویز آنتی‌بیوتیک، خوراکی یا تزریقی، باید بر اساس شدت بیماری، نوع عفونت، حساسیت میکروارگانیسم و شرایط بالینی بیمار انجام شود و هیچ برتری ذاتی برای مصرف تزریقی در همه موارد وجود ندارد. اصرار غیرضروری برای تزریق دارو، علاوه بر افزایش بار مقاومت آنتی‌میکروبی، می‌تواند باعث عوارض دارویی قابل توجه شود. پنی‌سیلین‌ها و سفالوسپورین های تزریقی ممکن است عوارضی شامل واکنش‌های آلرژیک فوری یا تاخیری، کهیر، اگزما، آنافیلاکسی، اختلالات گوارشی و تغییر در میکروبیوم طبیعی روده و در موارد نادر کولیت ناشی از کلستریدیوم دیفیسیل ایجاد کنند. همچنین تزریق وریدی یا عضلانی می‌تواند منجر به درد موضع تزریق، التهاب، عفونت ثانویه و در موارد نادر آسیب عصبی یا عروقی شود.

دکتر رحیمی تأکید پرهیز از درخواست آنتی‌بیوتیک در بیماری‌های ویروسی دارد: آنتی‌بیوتیک‌ها در بیماری‌های ویروسی مؤثر نیستند. از اصرار به پزشک برای تجویز دارو خودداری کنید. آنتی‌بیوتیک‌ها تنها در درمان عفونت‌های باکتریایی مؤثر هستند و در بیماری‌های ویروسی مانند سرماخوردگی، آنفلوانزا، گلودرد ویروسی و بسیاری از عفونت‌های تنفسی هیچ اثربخشی ندارند.